Problemy z franczyzą? Prężnie rozwijający się rynek odczuwa prawne niedostatki

W formie franczyzy działa kilkadziesiąt dużych sieci oraz dziesiątki tysięcy drobnych przedsiębiorców. Mimo to brakuje sektorowych regulacji.

Publikacja: 19.04.2024 04:30

Problemy z franczyzą? Prężnie rozwijający się rynek odczuwa prawne niedostatki

Foto: Adobe Stock

Temat ten wraca za sprawą raportu Stowarzyszenia Ajentów i Franczyzobiorców, którego głównym przesłaniem jest konieczność prawnego uregulowania tego segmentu działalności gospodarczej.

Samo Stowarzyszenie powstało w 2020 r. w celu wsparcia osób poszkodowanych przez sieci franczyzowe działające przede wszystkim w handlu i usługach. Za poprzedniego rządu trwały prace w tym zakresie. W połowie 2021 r. prof. Rafał Adamus z Uniwersytetu Opolskiego zaprezentował przygotowany na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości projekt ustawy o działalności franczyzowej. Formalnie przyjął go poprzedni, odchodzący rząd i przesłał go do Sejmu, ale dopiero 8 grudnia 2023 r., więc nie został przyjęty.

Franczyza. Rynek działa dobrze, problemem regulacje

W opinii ekspertów rynek franczyzowy w Polsce działa prężnie i w dojrzały sposób. W 2003 r. funkcjonowało 216 sieci franczyzowych, a w 2020 r. było ich już 1310 i działało ponad 83 tys. franczyzobiorców (a ich liczba wciąż rośnie). Od dłuższego czasu pojawiają się jednak głosy ekspertów wskazujące na konieczność regulacji franczyzy, ale z zachowaniem pewnego wyważenia interesów obu stron tej relacji. Sytuacja prawna jednak się nie zmienia, franczyza nie jest w Polsce uregulowana w jednolity sposób.

Teraz kwestie te normuje wprawdzie prawo i orzecznictwo unijne oraz kodeks cywilny, prawo działalności gospodarczej, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o ochronie konkurencji i konsumentów, a nawet o ograniczeniu handlu w niedzielę. To wszystko jednak za mało jak na potrzeby rozwoju tej formy działalności gospodarczej.

Czytaj więcej

Jaka forma prawna dla franczyzy?

Rekomendacje w kwestii franczyzy

We wspomnianym raporcie zawarto rekomendacje. Zaproponowano wprowadzenie umowy franczyzy do katalogu umów nazwanych w prawie cywilnym oraz uregulowanie relacji między stronami, tak aby ograniczyć możliwość wykorzystywania naturalnej przewagi franczyzodawcy względem franczyzobiorcy.

Zarekomendowano też określenie katalogu klauzul zabronionych w umowie franczyzy, w szczególności dotyczących poufności umów, zmian warunków umowy za pomocą instrukcji i wytycznych czy też wypowiedzenia kredytu kupieckiego bez podania przyczyny czy też w trybie niezwłocznym. Zdaniem autorów raportu trzeba także zapewnić skuteczną kontrolę funkcjonowania franczyzy i uniemożliwić sieciom stosowanie ukrytego zatrudnienia, dzięki któremu unikają obciążeń przypisanych formalnym pracodawcom.

– Nie sprawdziła się koncepcja samoregulacji franczyzy przez wprowadzenie kodeksu dobrych praktyk w tej branży. Najwyższy więc czas, aby uregulować franczyzę w Polsce, najlepiej w osobnej ustawie. Wynika to ze społecznego zainteresowania tą formą działalności, a także niewłaściwych praktyk, jakie mają miejsce w tej dziedzinie życia gospodarczego – wskazuje prof. Rafał Adamus.

– Interesy franczyzodawców i franczyzobiorców są w znacznym stopniu zgodne. Obu grupom chodzi o wygenerowanie przychodów i ograniczenie kosztów ich wytworzenia – wskazuje prof. Artur Nowak-Far ze Szkoły Głównej Handlowej.

– W Polsce największe obawy wzbudza jednak to, że w ramach niektórych umów franczyzobiorcy, czyli niby niezależni przedsiębiorcy, stają się de facto pracownikami „gorszego sortu” – z obowiązkami publicznoprawnymi, w tym podatkowymi, i ryzykiem typowym dla przedsiębiorców, a z obciążeniami pracą większymi niż pracownicy. Państwo zatem powinno kwestie funkcjonowania franczyz uregulować – podsumowuje prof. Nowak-Far.

Czytaj więcej

Rząd bierze się za franczyzę. Oto, co ma się zmienić w przepisach

Temat ten wraca za sprawą raportu Stowarzyszenia Ajentów i Franczyzobiorców, którego głównym przesłaniem jest konieczność prawnego uregulowania tego segmentu działalności gospodarczej.

Samo Stowarzyszenie powstało w 2020 r. w celu wsparcia osób poszkodowanych przez sieci franczyzowe działające przede wszystkim w handlu i usługach. Za poprzedniego rządu trwały prace w tym zakresie. W połowie 2021 r. prof. Rafał Adamus z Uniwersytetu Opolskiego zaprezentował przygotowany na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości projekt ustawy o działalności franczyzowej. Formalnie przyjął go poprzedni, odchodzący rząd i przesłał go do Sejmu, ale dopiero 8 grudnia 2023 r., więc nie został przyjęty.

Pozostało 82% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO