Wiele już powiedziano i napisano o głośnych postanowieniach Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych ( dalej: Izba Kontroli albo IKNiSP) Sądu Najwyższego w sprawie utraty mandatów poselskich Macieja Wąsika (z 4 stycznia 2024 r.) i Mariusza Kamińskiego (z 5 stycznia 2024 r.). W dyskusjach zwraca się uwagę przede wszystkim na treść tych postanowień i swobodne podejście IKNiSP do zakresu zaskarżenia, a także rekordową sprawność w rozpoznaniu spraw w ciągu kilku godzin od otrzymania akt albo ich kserokopii.
Jak Izba Kontroli rozumie wyroki europejskie
Warto się jednak przyjrzeć innemu zagadnieniu, rozważanemu w uzasadnieniach do omawianych postanowień. Izba Kontroli odnosi się bowiem także do ocen dotyczących jej statusu zawartych w znanych wyrokach TSUE i ETPC. W komunikatach prasowych po obu postanowieniach IKNiSP znajduje się niemal identyczny passus:
„Postanowienie Sądu Najwyższego zapadłe w sprawie zainicjowanej odwołaniem od postanowienia Marszałka Sejmu o stwierdzeniu wygaśnięcia mandatu poselskiego stanowi sprawę publiczną w rozumieniu art. 26 § 1 pkt 11 u.SN, w której wyłącznie właściwą jest Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Materia tej sprawy leży całkowicie poza zakresem kompetencji przekazanych organom Unii Europejskiej. Z tego względu, na właściwość IKNiSP w tej sprawie nie ma żadnego wpływu wyrok TSUE z 21 grudnia 2023 r C-718/21. Jednocześnie, utrwalone orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przesądza, że sprawy dotyczące uzyskania bądź utraty mandatu poselskiego nie stanowią sprawy cywilnej ani karnej w rozumieniu art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (sprawa Barski i Święczkowski przeciwko Polsce, skargi nr 13523/12 i 14030/12 § 57 i cytowane tam orzecznictwo). Z tego względu, kompetencji IKNiSP do orzekania w tych sprawach nie dotyczą zastrzeżenia ETPCz sformułowane na gruncie art. 6 ust. 1 EKPCz w wyroku z 8 listopada 2021 w sprawie Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce (skargi 49868/19 i 57511/19) lub w wyroku z 23 listopada 2023 r. Wałęsa przeciwko Polsce (skarga nr 50849/21)”.
Powyższe stwierdzenia są błędne i należy je sprostować, aby nie wprowadzały zamętu w opinii publicznej. Oba europejskie trybunały, zarówno luksemburski, jak i strasburski, odmówiły IKNiSP statusu niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego na mocy ustawy w całości, a nie tylko częściowo. Ilustrują to stwierdzenia, które warto przytoczyć.
Czytaj więcej
Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego ma w czwartek rozstrzygać w kwestii ważności październikowych wyborów. Niespodzianek nie należy się spodziewać.
