Jak dochodzić alimentów i od czego zależy ich wysokość

Rodzice zobowiązani są do zaspokajania potrzeb dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Alimentów można dochodzić albo w takcie postępowania rozwodowego albo w drodze oddzielnego powództwa wytoczonego przed Sądem Rejonowym.

Publikacja: 25.09.2023 20:43

Jak dochodzić alimentów i od czego zależy ich wysokość

Foto: Adobe Stock

Jak i gdzie dochodzić alimentów na dziecko

Jeśli przed sądem toczy się sprawa o rozwód rodziców, w wyroku rozwodowym Sąd z urzędu obowiązkowo rozstrzyga o obowiązku alimentacyjnym na małoletnie dzieci. Jeśli natomiast sprawa ma zostać wszczęta w odrębnym postępowaniu, należy złożyć pozew do wydziału rodzinnego sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Odrębne powództwo jest składane, gdy rodzice się rozstali, a nigdy nie byli w związku małżeńskim lub gdy dalej pozostają małżeństwem i nie planują rozwodu, jednak chcą uregulować sądowo kwestię alimentów.

Składając pozew o alimenty należy określić kwotę oraz przedłożyć dowody potwierdzające konieczne i uzasadnione koszty utrzymania dziecka, jak również możliwości zarobkowe rodziców.

Czytaj więcej

Narasta problem z płaceniem alimentów. Jest niepokojący raport

Należy mieć na uwadze, że że w przypadku dzieci niepełnoletnich z pozwem o zasądzenie alimentów występuje przedstawiciel ustawowy (rodzic) przeciwko drugiemu rodzicowi, natomiast jeśli dziecko jest pełnoletnie, wówczas samo dochodzi roszczeń przed sądem - wtedy też nie ma możliwości aby sąd okręgowy orzekł o alimentach na rzecz dorosłego dziecka w wyroku rozwodowym.

Nie ma z góry ustalonego wieku, do którego rodzice zobowiązani są do alimentacji dzieci. Rodzice mają obowiązek utrzymywać również pełnoletnie dzieci, które obiektywnie nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Należy wziąć pod uwagę predyspozycje, kontynuację edukacji lub niepełnosprawność uprawnionego.

Przepisy w żaden sposób nie określają minimalnej, ani też maksymalnej wysokości alimentów na rzecz dziecka. Wszystko zależy od okoliczności faktycznych danej sprawy, w tym usprawiedliwionych miesięcznych kosztów utrzymania dziecka, a także od możliwości zarobkowych rodziców.

Osobiste starania a wysokość alimentów

Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i Opiekuńczego, wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Oznacza to, że rodzic, z którym dziecko mieszka poświęca czas na jego wychowanie, wspiera w codziennych czynnościach, wykonuje pranie, prasowanie, sprząta w pokoju, pomaga w odrabianiu lekcji, sprawuje opiekę w czasie choroby, spełnia obowiązek alimentacyjny poprzez te starania. Drugi rodzic uczestniczy wychowaniu w dużo mniejszym zakresie, w związku z czym może zostać zobowiązany do łożenia alimentów w kwocie zaspokajającej większą część uzasadnionych kosztów utrzymania potomka. Rodzic, który w ogóle nie interesuje się dzieckiem, nie spotyka się z nim i w żadnym stopniu nie realizuje obowiązku alimentacyjnego poprzez osobiste starania, może zostać zobowiązany do pokrywania kosztów utrzymania dziecka w całości.

Czym są koszty utrzymania dziecka

Do usprawiedliwionych kosztów utrzymania dziecka zaliczają się przede wszystkim wydatki na wyżywienie, odzież, kosmetyki, rozrywkę, edukację, wakacje, jak również na dodatkowe zajęcia pozaszkolne oraz koszty opieki zdrowotnej.

Co to są możliwości zarobkowe i co bada sąd ustalając alimenty

Możliwości zarobkowe zależą od indywidualnej sytuacji danego rodzica - wykształcenia, doświadczenia, wysokości zarobków, oszczędności i posiadanego majątku.

Należy przy tym wskazać, że możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987, III CZP 91/86).

Co istotne, dzieci mają prawo do życia na równej stopie życia co ich rodzice.

Konsekwencją zasady równej stopy życiowej rodziców i dzieci jest fakt, iż rodzice nie mogą uchylać się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, tylko na tej podstawie, że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice mają bowiem obowiązek podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami (Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r., III CZP 46/75, Legalis).

Kiedy możliwa zmiana wysokości alimentów

W przypadku zmiany sytuacji zarówno po stronie rodzica ja i dziecka, w przypadku np. zwiększenia lub zmniejszenia zarobków, wzrostu kosztów utrzymania dziecka w związku ze zmianą szkoły, podjęciem dodatkowych zajęć etc. możliwa jest modyfikacja ustalonego przez Sąd obowiązku alimentacyjnego poprzez jego podwyższenie lub obniżenie.

Jak i gdzie dochodzić alimentów na dziecko

Jeśli przed sądem toczy się sprawa o rozwód rodziców, w wyroku rozwodowym Sąd z urzędu obowiązkowo rozstrzyga o obowiązku alimentacyjnym na małoletnie dzieci. Jeśli natomiast sprawa ma zostać wszczęta w odrębnym postępowaniu, należy złożyć pozew do wydziału rodzinnego sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Odrębne powództwo jest składane, gdy rodzice się rozstali, a nigdy nie byli w związku małżeńskim lub gdy dalej pozostają małżeństwem i nie planują rozwodu, jednak chcą uregulować sądowo kwestię alimentów.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego