Kto może podważać postanowienie spadkowe. SN rozstrzygnął wątpliwości

O wznowienie sprawy spadkowej może występować wiele osób, ale tylko te, na których prawa lub obowiązki dany spadek aktualnie wpływa.

Publikacja: 01.02.2024 03:00

Kto może podważać postanowienie spadkowe. SN rozstrzygnął wątpliwości

Foto: Adobe Stock

Ta zasada dotyczy także bliskich krewnych zmarłego. To sedno najnowszego postanowienia Sądu Najwyższego.

Wnuki nie ominą matki przy dziedziczeniu

Kwestia ta wynikła w sprawie, w której wnuki zmarłej wystąpiły o zmianę postanowienia spadkowego (wznowienie sprawy spadkowej), bo znaleźli jej testament, na podstawie którego ich wciąż żyjąca matka otrzymałaby większą część spadku niż wynikająca z dziedziczenia ustawowego. Wnuki liczą, że z czasem prawdopodobnie to oni ten spadek uzyskają po matce, w podeszłym wieku, schorowanej i mieszkającej za granicą. Jak powiedział „Rz” ich pełnomocnik adw. Robert Majchrzak, ta droga sądowa wydawała się im całkiem racjonalna, i mieli wyraźny interes, zwłaszcza majątkowy.

Nie przekonali jednak sądów Rejonowego ani Okręgowego w Koninie, które oddaliły ich wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Nie dali jednak za wygraną i w skardze kasacyjnej oczekiwali stwierdzenia SN, że jako zstępni żyjącego spadkobiercy (ich matki) i potencjalni spadkobiercy, a także osoby uprawnione do dochodzenia zachowku w przypadku ewentualnego wykluczenia ich z kręgu spadkobierców przez testament, mają interes, by zmienić postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku po ich babci na podstawie art. 679 § 1 i 2 kodeksu postępowania cywilnego.

Przepis mówi, że wniosek o wszczęcie postępowania może zgłosić każdy zainteresowany. I spór skupił się właśnie na tym, czy wnuki mają w tej sprawie status zainteresowanego, czyli legitymację do wytoczenia takiej sprawy.

Czytaj więcej

Zmiany w prawie spadkowym: nie będzie trzeba angażować sądu

SN wskazał, że zainteresowanym w rozumieniu art. 679 § 2 k.p.c. jest nie tylko spadkobierca, ale też osoba pośrednio zainteresowana w wyniku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Do kręgu tego zalicza się m.in. wierzyciela spadkobiercy, np. bank, urząd skarbowy, nabywcę spadku lub udziału w nim, osobę, która byłaby powołana do spadku po danym spadkodawcy, gdyby kto inny nie był spadkobiercą, osoby, które z tytułu bycia w konkubinacie ze spadkodawcą mają interes w tym, by móc dokonać rozliczeń z faktycznymi spadkobiercami przedsięwzięć majątkowych z okresu konkubinatu.

Szczególne wypadki stwierdzenia prawa do spadku

Za zainteresowanego w szczególnych wypadkach można też uznać inną osobę, która na skutek stwierdzenia praw do spadku została obciążona obowiązkami, ale konieczne jest ustalenie tego obowiązku i jego zakresu, i nie może być on wywodzony jedynie z więzi rodzinnej.

– Skarżący nie powołali się na istnienie po ich stronie jakichkolwiek praw lub obowiązków związanych z tym spadkiem, nie roszczą sobie praw do niego, wskazują jedynie potencjalny wpływ na ich potencjalne prawa, które powstaną, wywodzone jedynie z więzi rodzinnej, nie zaś na prawa przysługujące im aktualnie. Dlatego SN skargi nie uwzględnił – wskazał w konkluzji uzasadnienia sędzia Roman Trzaskowski.

Sygnatura akt: I CSK 6129/22

Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Bogudar Kordasiewicz, radca prawny

Postanowienie SN jest ze wszech miar trafne. Można dodać, że interes prawny wnuków spadkodawcy jest pochodną interesu ich matki. Przy tym nie jest pewne ani to, że te wnuki będą po swojej matce dziedziczyć, ani nawet, że będzie im przysługiwało roszczenie o zachowek. Należy ponadto mieć na uwadze, że ich matka jako bezpośrednio zainteresowana może po prostu nie chcieć zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Trzeba pamiętać, że w prawie polskim żądanie stwierdzenia nabycia spadku jest uprawnieniem, ale nie obowiązkiem spadkobiercy. Konsekwentnie uprawnieniem jest żądanie zmiany treści już wydanego postanowienia. Spadkobierca może więc nie życzyć sobie takiej zmiany, nawet gdyby była dla niego korzystna. Z tej przyczyny wnuki nie mogą ponad głową swej matki żądać zmiany treści wydanego postanowienia.

Ta zasada dotyczy także bliskich krewnych zmarłego. To sedno najnowszego postanowienia Sądu Najwyższego.

Wnuki nie ominą matki przy dziedziczeniu

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił